- W jaki sposób smog zabiera życie tysiącom osób?
- Jakiego rodzaju zanieczyszczenia powietrza występują w Polsce?
Czym jest smog?
Powstający wskutek działalności człowieka smog to mieszanka szkodliwych związków chemicznych, jak tlenek siarki, azotu, pyłów zawieszonych oraz rakotwórczych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych . W połączeniu z mgłą, tworzą one charakterystyczną ciemną chmurę, która „osadza się” nad miastem.
Rodzaje zanieczyszczeń powietrza
Głównymi substancjami, które zanieczyszczają nasze powietrze są m.in.:
- pyły zawieszone (PM 2,5 i PM 10),
- benzoapiren,
- tlenki azotu,
- siarki czy węgla.
– Pyły zawieszone, czyli co?
Pyły zawieszone to nic innego jak mikroskopijne cząstki stałe, które mogą być zarówno pochodzenia naturalnego, jak również powstawać w wyniku działalności człowieka m.in. drobinki sadzy czy lotny popiół.
Mikroskopijne cząsteczki pyłów zawieszonych są niezwykle groźne dla naszego organizmu. Długotrwała ekspozycja na nie prowadzi do skrócenia długości życia. Przedwczesny zgon może wystąpić szczególnie wśród osób z chorobami układu oddechowego i krążenia.
Ponadto pyły przyczyniają się do nasilenia objawów astmy, zaburzeń tętna, osłabienia czynności płuc, kaszlu, problemu z oddychaniem .
Co więcej, naukowcy z Uniwersytetu w Hasselt (Belgia) odkryli, że nanocząsteczki pyłów odkładają się w łożysku kobiet w ciąży, wpływając na rozwój czynności życiowych płodu, przyczyniając się do dużego odsetku poronień czy przedwczesnych porodów.
– Benzoapiren
Należy do grupy węglowodorów aromatycznych. Powstaje w wyniku niecałkowitego spalania związków organicznych, np. drewna, węgla, śmieci czy paliw samochodowych. Niewielkie ilości benzoapirenu trafiają również do atmosfery w trakcie palenia papierosów.
- Międzynarodowa agencja badań nad rakiem (IARC) już w 1987 roku określiła benzoapiren jako główny ludzki kancerogen. Oprócz działania rakotwórczego, benzoapiren uszkadza również nadnercza, wątrobę, układ odpornościowy, jak i krwionośny. Może prowadzić do problemów z płodnością.
- Ponadto badania naukowców z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego dowodzą, że noworodki narażone w życiu płodowym na wysokie stężenie benzoapirenu mogą cierpieć na zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych.
– Jak powstają tlenki azotu?
Powstają głównie przy spalaniu paliw w bardzo wysokich temperaturach. Głównym źródłem tlenków azotu jest dziś transport samochodowy.
– Tlenki siarki
Przenikają do atmosfery podczas spalania paliw kopalnych. Łatwo rozpuszczalne w wodzie, prowadzą do powstawania kwaśnych deszczy , niszczących zarówno rośliny, jak i budynki.
– Tlenki węgla
Powstają w wyniku spalania paliw kopalnych, jak i biomasy. Ich niebezpieczeństwo wynika z większej od tlenu zdolności do wiązania z hemoglobiną, wskutek czego wypierają z krwioobiegu tlen.
Smog w Polsce
Wymienione wyżej związki znajdziemy w dwóch rodzajach smogu:
- smogu typu londyńskiego
- oraz Los Angeles.
Obydwa z nich znajdziemy w Polsce, choć występują one w różnych miejscach i okresach.
- Smog londyński jest wynikiem tzw. niskiej emisji, szkodliwych pyłów i gazów, zalegających w powietrzu na wysokości do 40 m. Dzieje się tak głównie zimą, w wyniku inwersji temperatur, na którą narażone są przede wszystkim obszary znajdujące się w dolinach. Kiedy przyziemna warstwa powietrza w niecce się wychładza, uniemożliwiając cyrkulację, zanieczyszczone ciepłe powietrze, które powstaje, zostaje uwięzione tuż nad ziemią.Smog londyński jest więc domeną sezonu grzewczego, powstając głównie w umiarkowanej strefie klimatycznej.
- Smog kalifornijski (zwany też smogiem typu Los Angeles lub fotochemicznym) składa się z tlenków azotu i węgla, które wraz z węglowodorami ulegają pod wpływem nasłonecznienia reakcjom fotochemicznym.Smog Los Angeles jest charakterystyczny dla miast o dużym natężeniu ruchu, podczas miesięcy letnich (gdy temperatury utrzymują się na poziomie ok. 30 °C.
Dlaczego smog zabija tyle osób?
Szkodliwe związki chemiczne w połączeniu z duża wilgotnością stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia. Pyły zawieszone, w szczególności PM 2.5, mają możliwość przechodzenia przez ściany pęcherzyków płucnych i trafiają najpierw do naczyń płucnych, a następnie do całego układu krwionośnego.
W ten sposób przyczyniają się do rozwoju niedokrwienności serca, jego niewydolności czy nadciśnienia tętniczego. Są one również niezwykle groźne dla naszego układu oddechowego, wywołując lub pogłębiając astmę, prowadząc do przewlekłego zapalenia oskrzeli czy niewydolności oddechowej.
Negatywne skutki smogu nie są widoczne od razu. Na ogół objawiają się po kilku latach , w postaci astmy, alergii, przewlekłych chorób układu oddechowego, krążenia czy problemów z płodnością.
Jak się chronić?
Na szczęście alarmujące poziomy stężenia smogu przekładają się również na większą wrażliwość społeczną w tym temacie. Powoli w niektórych miastach (np. Kraków) pojawiają się pierwsze uchwały regulujące czystość powietrza.
Wiele osób szuka też rozwiązań, które pomogą im w obrębie własnych gospodarstw domowych. Do takich z pewnością zaliczyć możemy oczyszczacze powietrza, będące jednymi z najskuteczniejszych sposobów walki ze smogiem. Recenzje i testy można znaleźć w rankingu oczyszczaczy powietrza https://ranking-oczyszczaczy.pl/ na sezon 2019/20.
Obecnie znajdziemy ich na rynku ponad ponad 100. Pożyteczną rolę spełniają też rośliny, spośród których możemy wybrać gatunki najbardziej pochłaniające zanieczyszczenia z zewnątrz. Działają one jednak tylko na cząsteczki znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie. Jeżeli przebywamy dużo na dworze, możemy zaopatrzyć się również w maski antysmogowe, wyposażone podobnie jak oczyszczacze, w filtry HEPA i węglowy. Pamiętajmy jednak o odpowiednim doborze maski.
